Canu Tysilio
golygwyd gan Ann Parry Owen
LlGC 6680B, 32r–33v
Casgliad o farddoniaeth, gan mwyaf o gyfnod Beirdd y Tywysogion, a gopïwyd gan fynach dienw a elwir er hwylustod yn ‘llaw alpha’; ef oedd cynllunydd y casgliad a gweithiai c.1300 yn abaty Ystrad-fflur (gw. RepWM). Cadwyd barddoniaeth Cynddelw Brydydd Mawr mewn pum plyg yn y llawysgrif, a chynhwysai’r cyntaf ohonynt, sydd bellach ar goll, ei ganu crefyddol. Ceid can llinell cyntaf Canu Tysilio ar ddiwedd y plyg coll hwnnw, a’r gweddill ar y dalennau sydd wedi eu difrodi ar ddechrau’r plyg nesaf. Mae ffolio 32, ffolion gyntaf yr ail blyg, yn fonyn, ac felly collwyd y rhan fwyaf o’i destun, ac mae traul gwael ar rannau o ffolio 33.
Nodiadau
ar
y
trawsysgrifiad
• Atgynhyrchir lliwiau inc y llawysgrif. Ac eithrio llythyren gyntaf pob caniad, sydd yn goch i gyd, ychwanegodd y rhuddellwr
liw coch at lythrennau yr oedd eisoes wedi eu cofnodi yn yr inc arferol.
• Ceir trafferth cyffredinol wrth ddehongli minimau (ui, ni, m, c.) a hefyd wrth wahaniaethu rhwng c a t.
• Mae’r testun yn aneglur iawn mewn mannau, oherwydd y difrod i’r dalennau. Darparwyd delweddau o ansawdd uchel iawn gan Lyfrgell
Genedlaethol Cymru, a defnyddiwyd Adobe Photoshop i addasu’r gwrthgyferbyniad yn y lliwiau er mwyn ceisio amlygu’r darlleniadau.
Defnyddir llythrennau italig i ddynodi llythrennau na fu modd eu cadarnhau yn sicr, a rhoddir bylchau o fewn bachau petryal
i ddynodi llythrennau annarllenadwy. Rhoddir darlleniadau tybiedig, ar sail testun J 111, rhwng cromfachau mewn ffont gwyrdd
italig, er mwyn amlygu faint o’r testun sydd wedi ei golli.
• Mae’r rhifau \1\, &c., yn dynodi rhif y llinell yn y testun golygedig.
32r
pir \101\
A wnel i[aỽn radlaỽn rymolir
\102\
a uyt ryt]
y dyt yd uernir. [\103\
auo gỽyl goleu yd notir]
\104\ golỽc du[ỽ arnaỽ] a
[dodir
\105\
auo gwann wrth]
wann [w]r[th iaỽnwir
\106\
yn llỽrỽ pỽyll pell yd ad]
5rodir. \107\
A uo [llary llawen rygyrchir
\108\
ac]
auo llachar [ry] lloc[hir.
\109\
auo gwar gwell yd]
vothei[] \110\ noc a uo a[nwar ac ennwir.]
\111\
ENwir [d]yn [a el yth erbyn
\112\
enwawc uyt]
uegys y heruy[n
\113\
enỽ dreic dragon amdi]
10ffin. \114\
Anwar uar ue[tgyrn eissytyn
\115\
tissiliaỽ]
teyrnet gychwyn [\116\
treis wenwyn terrwyn]
toryf erchwyn \117\
Pa[n aeth gỽr gormes uvelyn]
\118\
Gweith cogwy g[ỽ]y[thgad ymoscryn
\119\
pan gy]
rch[ỽy]d ymlynnuy[d rỽyd rynn
\120\
ym ply]
15mneit ym pleid y[mwrthuynn
\121\
yn reitun orun]
oresgyn. \122\ yn dyt re[it a rodaỽc yg grynn.
\123\
yn]
rodwyt ebrwy[t] y[n erbyn
\124\
yn rodle gwyach]
gwyarllyn \125\ yg [kyuyrgein gyuwyrein kyuy]
rbyn. \126\ yg ky[uyrgoll tewdor dor dychlyn
\127\
yg]
20kyfranc p[ow]ys p[obyl dengyn
\128\
ac oswallt uab]
osswi aelwyn \129\ y[n aele ofal amouyn
\130\
oet]
aelaỽ coel k[wynaw canurynn
\131\
yn ryuel yn]
ryuaỽr disgy[n
\132\
wrth disgyr kedwyr cadyr]
wehyn. \133\ yg[kynnif seirff oet sarff unbyn
\134\
seuis]
25ef seuid du[w genhyn.]
\135\
KAn uot d[uw yd vun y dilenn
\136\
tud wledic el]
wic [e]lu[yten
\137\
tir gỽreit gorỽyf rac unben]
\138\ tiryon m[on meillon ymorben.
\139\
tyssiliaw]
teyrnet [nenbrenn
\140\
teyrnas dinas diasgen]
30\141\ teyrn[u]ar[t ae can cadyr eurbenn
\142\
teyrnwaỽd]
teyrnwy[r Kygen.
\143\
Kynnydỽys kynnif kyghorffenn.]
32v
[\144\
Kynnwys glein kynn glas dy]warchen .
\145\ [kynn]
[adyl kert kerennyd gymenn.] \146\ gein wennwas
[heb gas heb gynhenn
\147\
llan] a wnaeth ae
laỽ
[uaeth loflenn
\148\
llan llugy]rn llogaỽt offeren
5 [\149\
llann tra llyr tra lliant wy]rtlenn \150\ llann dra
[llanw dra llys dinorbenn
\151\
ll]ann llydaỽ gan llyd
[wet wohenn
\152\
llann benngw]ern bennaf daeare[nn]
[\153\
llann bowys baradwys burw]enn \154\ llann gam
[arch llaw barch y berchen]n.
10 [\155\
Perchenn kor kert wosc]or wasgaỽd. \156\ ked wa//
[scar cas llachar lluchn]aỽd. \157\ lluch uaran lluch
[uann y volaut
\158\
aruolyant] urdyant urt ena//
[wd
\159\
berth ueiuod ov]irein logaỽd \160\ lloc
[uaỽrueith am uedueith ued]raỽd. \161\ tremynt tec
15 [ym terwyn beidaỽd
\162\
ny w]eles ny welir hyd
[vraỽt
\163\
caer ruuein ryuet]olygaỽd. \164\caer uch
[el uchaf y deuaỽd
\165\
caer ehag] ehofyn y chiỽda//
[wd
\166\
ny chyuret y phobyl a]phechaỽd. \167\
Caer
[arheul caer didreul didraỽd] \168\
Caer bellglaer o/
20 [bellglod adaỽd
\169\
caer barchus] barhaus baraỽd.
[\170\
a berid y bererindaỽd.]
[\171\
Penniadur kerygyl keressyd] \172\ ked a chred a//
[chred a chreuyt ygyd
\173\
Periglaỽr p]eryglus wyn//
[dyd gwyndaỽt
\174\
gwynn gwirion]or mo[.]hbryd
25 [\175\
pereidwawd pernawd perheyd
\176\
pe]r uolyant
[esborthant esbyd
\177\
peir kyfreith k]yfrwyt
[yn kyuyd
\178\
kyuoeth duỽ an duc y] gwynnỽyd.
[\179\
kyua uyd yr prydyt ae pryd
\180\
pryde]st loew pry
[der dihewyd
\181\
diwahart y vart y ven]nwyd. \182\ di//
30 [ffleistor teutor dor diffryd
\183\
diffyrth] hael hil
[brochuael broglyd
\184\
grad uuel greidy]aỽl y wrhyd.
33r
\185\
Gwyrth a wnaeth ny wneir hir enhyd. \186\
Ny
wnaethpwyd eiryoed yr yn oes byd. \187\
Oe ad
af etewyn ta[n]llyd. \188\ y dyfu a deil ar y hyd
\189\
Gwyrth arall gwerthuaỽr y ddeduryd. \190\ gr[a]
5n yg gre b[u] d[e] bu dybryd. \191\ gre yg gre[t]yf y[n]
lletyf yn llucuryd. \192\ yg carchar yn daear yn y[n]
\193\
Post powys pergyg kedernyd. \194\ pobyl argledy[r]
arglỽyt diergryd. \195\
Porthloet but porthes
oe uebyd. \196\ yn eluyt penn mynyt pennyd.
10\197\
PEnydwr pennaf y greuyt. \198\ a gredws duỽ
dews douyt. \199\
Creded paub y beir lluossyt.
\200\ lluossaỽc y daỽn y dedwyt. \201\
Credaf da ny di//
ua ny diuyt. \202\ ny diffyc onyd y diffyt. \203\
Credaf
ui uy ri [uy] rebyt. \204\ uy llywaỽdyr creaỽdyr cred
15ouyt. \205\
Credaf y wen am reen am ry[t] \206\ mad
gynnull maỽr dull merweryt. \207\
Credaf y bost
pressent presswyl[wly]t. \208\
Am peris or pedwar
defnyt. \209\
Credaf y beryf nef yn eluyt. \210\ am gu
naeth o buraỽr yn brydyt.
20\211\
Pr[yd]yt wyf rac pryd[yt] dragon. \212\
Priaỽd
[ker]t cadeir prydytyon. \213\
Glyw am ryt ra
gorue[irch] gleissyon. \214\ gleissyeid liw.- glas gano
ligyon. \215\
M[e]u deduryd meint gỽryd gỽron
\216\ mal y gwnaeth mechdeyrn haelon. \217\
meirch
25ar geirch [yn] garch[ar]oryon. \218\ meith gerted m[y]
gyr gy[dred] geidryon. \219\ y meiuod y maent ar
wy[tyon]. \220\ arỽreit y wreit urython \221\ y maỽrw//
let y met y maon. \222\ y thretheu yỽ traethadur
yon \223\ y deu greir gyweir gyweithyon. \224\
A gy//
30uyd yn gyuoethogyon. \225\ y hynaf henyỽ oe
thiryon. \226\ handid ryt rỽg y dwy auon. \227\ y
33v
[sygynnab] glew gloew rotyon. \228\ auolaf a uolant
[ueirtyon] \229\
C[ar]afy barch y harchdiagon \230\ carada
[ỽc u]reinyaỽ[c u]reisc rotyon. \231\
Cart oleith olut
[esbo]rthyon. \232\
Periglaỽr porthuaỽr powyssyon. \233\
De//
5 [lỽ yt] y[m] yn diamrysson. \234\
Am lugyrn am gyrn am//
[gein]y[o]n. \235\ yn undref un dreul wletolyon. \236\ yn un//
[daỽ]d undad urodoryon. \237\
Can drugar can war we//
[yton] \238\
Can derrwynn can doryf egylyon. \239\
Can
[doru]oet niueroet neiuyon. \240\
Can uot duw can uod
10yn wirion. \241\
Am rotwy gwledic gỽleidyadon.
\242\ drefred gwlad wared worchortyon.
